Беларусь багата цудоўнымі абрадамі, і, на шчасце, не ўсе нашыя старадаўнія традыцыі канулі ў Лету ці намінальна прапісаліся на старонках кніг і падручнікаў. Напрыклад, традыцыя выпечкі Паўлаўскіх караваяў – вельмі ўтульная, цёплая і папросту можа стаць вялікай прывабнасцю не толькі для беларусаў, але і для турыстаў. Уявіце сабе такі аўтэнтычны і эксклюзіўны майстар клас, дзе вы не толькі цеста мясіць будзеце (ляпіць, абпальваць, «шышкі» круціць і шмат іншага цікавага), але і спяваць, выконваць тутэйшыя звычаі, слухаць жарты і прымаўкі. Мясцовыя кажуць, што «Спячы каравай – як нарадзіць дзіця». А каму гэтая прымаўка падаецца вельмі катэгарычнай, то каравайніцы ўдакладняюць: каравай выпякаюць некалькі дзён. Каля пяці чалавек. Вось такі – Паўлаўскі каравай – нематэрыяльная спадчына Слонімскага раёна.
Мясцовую ініцыятыву рэалізавалі ў рамках праекта «Садзейнічанне развіццю на мясцовым узроўні ў Рэспубліцы Беларусь», які фінансуецца ЕС і рэалізуецца Праграмай рзвіцця ААН (ПРААН). На атрыманы грант у вёсцы Паўлава ў філіяле «Навасёлкаўскі цэнтр культуры» ўсталявалі адмысловую печ, закупілі неабходныя прылады, а таксама прыгожыя беларускія строі для ўдзельніц аматарскага аб’яднання «Чараўніцы-каравайніцы».
А далей усё ў руках жаночых, каравайніцы ладзяць утульныя вячоркі, падчас якіх і ажывае традыцыя выпечкі Паўлаўскіх караваяў. Вядома, што сакрэты гэтай справы перадаваліся ад маці да дачкі, але не ўсе дзяўчаты ведалі тонкасці абраду. Носьбіткай традыцыі была Галіна Чараховіч, якая ў пасляваенны час і навучыла ўсіх жадаючых пячы сапраўдны Паўлаўскі каравай.
А гэты хлеб – не просты бохан. Па-першае, толькі гэты каравай упрыгожвае вялікая галіна пладовага дрэва з 5 адросткамі. Яе абвіваюць узорыстымі палоскамі цеста. Па-другое, упрыгажэнні для каравая (іх тут называюць «шышкі») вырабляюцца ўручную, кожная з іх – гэта сімвал, які дапамагае «чытаць» каравай: на якую тэму выпечка, да якога свята, якія добрыя пажаданні перадаюць каравайніцы. Па-трэцяе, тэхналогія прыгатавання «шышак» больш нагадвае абпал керамікі, чым звычайную работу з цестам. Усе гэтыя прыгожыя пацеркі, птушкі, кветкі, калоссе запякаюцца асобна над полымем печы пры высокіх тэмпературах, і толькі праз пэўны час выкладваюць «шышкі» на каравай.
Абавязковыя складальнікі цеста для каравая – гэта мука, малако, цукар, масла, яйкі, дрожджы, алей… Магчыма, ёсць яшчэ нейкі сакрэт, але, як кажуць «Чараўніцы-каравайніцы», на тое ён і сакрэт!
Калі да гэтага абзаца здавалася, што як-ніяк, але паспрабаваць шчасця ў дамашняй версіі прыгатавання каравая можа кожны, то гэта ілюзія парушыцца наступным сказам. Каб Паўлаўскі каравай атрымаўся, трэба не толькі ладна замясіць цеста, умела скарыстацца хлебапечкай і пасля ўпрыгожыць румяны бохан. Кожны этап прыгатавання мае свае асаблівасці і рытуальныя дзеянні, якія робяць гэтую прыемную справу відовішчнай і, нават, крыху чароўнай.
Усе збіраюцца ў старэйшай каравайніцы, якая адказвае і за вельмі важны момант – патрэбную тэмпературу печы. Дарэчы, працэс прапальвання печы займае першы дзень. Атрымаўшы Божае благаслаўленне, каравайніцы пачынаюць замес “па сонцы”, а цеста месяць асобым спосабам. Напрыклад, калі пякуць вясельны каравай, нельга цеста мясіць кулаком, каб маладыя жылі дружна. Трэба адзначыць, што і каравайніцы павінны быць у добрым гуморы, каб толькі пазітыўная аўра ўплывала на выпечку. Ці дух? Вось чаму гэты кулінарны майстар клас можа прэтэндаваць таксама і на «гадзінку» псіхалагічнай разгрузкі. Яшчэ «Чараўніцы-каравайніцы» спяваюць і вымаўляюць замовы, каб цеста атрымалася. Наступны этап – рост цеста каравая. І вось у чым сакрэт:
Падыходзь, падыходзь, наш каравай,
З дубовай дзежкі дно выбівай,
Калі будзеш выбіваці,
То будзем цябе гібаці.
І пакуль цеста для каравая расце, умелыя рукі вырабляюць упрыгажэнні, замешаныя на асобным цесце. Тым часам каравай у форме павялічваецца ў памерах і «пыхкае»:
Іча, каравай, іча,
Каравайніцу кліча.
А калі надыходзіць час адпраўляць каравай у печ, гучыць наступная замова (падчас абраду каравайніцы неаднойчы звяртаюцца да Бога):
Саступі, Божа, з неба,
Як ты нам цяпер трэба,
Памагаў замясіці,
Памажы ж і ўсадзіці.
Каравай пячэцца прыкладна 2 гадзіны, астывае пад такую замову: «Дайце сыру, масла, каб яго цела згасла». І толькі на трэці дзень каравай упрыгожваюць, таксама з выкананнем мясцовых звычаяў і павер’яў. У залежнасці ад віду каравая крыху мяняюцца песні, прымаўкі, рытуальныя дзеянні. Але нязменнымі застаюцца: рэцэпт, добры настрой, файны вынік і адчуванне, што нашыя карані моцныя. Бо адрадзіць такі прыгожы і душэўны абрад, перадаць яго дух і сакральнасць – дарагога варта.
У той жа час не хочацца, каб гэта традыцыя здавалася «застылай у мінулым». Наадварот, гэта выдатная нагода не толькі падзяліцца ўдалым рэцэптам, правесці кулінарны майстар клас з далейшым чаяваннем, але і крыху даведацца пра мясцовыя традыцыі, успомніць сваю гісторыю, ці, можа, стаць яе часткай? Зрабіць гэта лёгка: у жніўні ладзіцца фестываль «Паўлаўскі каравай». Значыць, «будзе хлеб – будзе і песня».
Тэкст Вераніка Барысёнак
Фота Альфрэд Мікус
Answer:
Dear Shivendu Paul and Metali Listeners' Club,
dthank you for your comment! We'll send you some of our souvenirs ASAP.
Stay tuned and 73,
RBI
Hallo Radio Belarus,
ja der Dieter Leupold ist jetzt auch hier im Gästebuch vertreten... Super, bald sind wir alle zusammen hier im "Belarus Hörerclub", Dieter könnte 1.Vorsitzender werden und Jana und Elena Ehrernmitglieder, Helmut Matt Schriftführer, Alfred Albrecht Beisitzer und ich mache Hausmeister:-) Lutz Winkler wie fit bist Du bereits wieder, für Dich finden wir auch eine nette Aufgabe:-) Beste Grüße und ein schönes Wochenende.
Dietmar
Answer:
Lieber Dietmar,
das stimmt, für alle finden wir im Hörerklub eine Aufgabe!:)
Liebe Grüße und einen guten Start in die Woche!
I recently learned my surname is not Polish, but Belarusian. I heard you on shortwave in the past and am so happy to listen online in English. We hear nothing about Belarus here in the US so I am so glad to learn about your country. Keep on broadcasting in English. I also joined the Hoererklub on Facebook as I can understand German. If you have information or a station pennant, I will very much appreciate it.
Sheryl Paszkiewicz, 1015 Green St, Manitowoc WI 54220 USA
Answer:
Dear Sheryl, thank you very much for listening to us! We'll send you some of our souvenirs as soon as we can. By the way, if you're interested, you can participate in our "The Old Country's Loving Call" project and send a greeting to Belarus. You can find more detailed information at http://www.radiobelarus.by/en/content/hukaje_eng
Also, in case you like sports, here's the link to an international competition of ours "My Greetings to 2nd European Games" http://www.radiobelarus.by/en/content/games_eng
73 from the entire staff of RBI! Прывiтанне з Малой Радiзмы :)
Hello from Birmingham United Kingdom!
My name is Michael.
I really enjoyed listening to your program on the Hotbird satellite 13e. I very much love listening to your news and current affairs.
Ask you to send me a small gifts. I hope you guys are all good.
Lots of love from UK
Especially enjoying learning about Belarus. History and culture
Michael Rogers
Flat 2 463 City road Birmingham
B17 8LG
United Kingdom
Answer:
Michael,
thank you very much for listening to us! We're glad that you enjoy our programs. We'll send you some of our souvenirs as soon as we can. Best regards and stay tuned!
Hello. I am a new listener to your English service. I listen on the Radio 1 News app. I enjoyed listening to the news. Do you have any information on shortwave broadcasts you can send me?
Thank you,
Joe Cosimo
23 Ivy Ln, Dupont, PA 18641 U.S.A.
Answer:
Dear Joe, thank you for listening to Radio Belarus International! We're glad that you enjoyed our news. RBI broadcasts on shortwave only in German on 6005 and 3985 kHz. News and programs in English are available via our website and satellites. We'll also send you a postcard and a small souvenir as soon as we can. 73!
Hello,
My name is Younes Lazazi, I am from Algeria.
I am very happy that radio Belarus has started broadcasting in Arabic.
I would like to receive stickers and printed matter of the station and the Arabic and french services if possible.
My address:
Monsieur Younes Lazazi 14 rue Maza Boualem El-Harrach 16009 Alger Algérie
Thank you.
Answer:
Dear Younes Lazazi,
we're happy that you like our boradcasts. We'll send you some of our printed materials via mail in the nearest future. 73!
Dear English Service Radio Belarus,
Greetings to all staff and listeners of English Service of Radio Belarus. We listen your webcast program. Your program quality is very nice. Your website is colorful & documented. We liked your programs, News, and Current Affairs Program. We are interested about Culture, life style of Belarusian people, historical places, Tourist attraction and destination of Belarus.
Please send some program schedule, sticker, view card, Promotional items of Radio Belarus for our club members and students.
We are waiting for your reply.
With best wishes,
SHIVENDU PAUL
President
Metali Listeners' Club
India
Answer:
Dear Shivendu Paul,
thank you very much for listening to us! Your club is among our most dedicated listeners. We will send you some of our promotional products as soon as possible. 73!
Hello!
Did the arabic programmes start? I don't see them on your Internetcast schedule page. Thanks!
Answer:
Hello! The Arabic programmes have been on air since October, every Monday. You can see the schedule and listen to them on our Arabic page http://radiobelarus.by/ar
FM transmitters and frequencies:
Rakitnitsa - 106.2 MHz
Hrodna - 95.7 MHz
Svislach - 104.4 MHz
Heraniony - 99.9 MHz
Braslau - 106.6 MHz
Miadzel - 102.0 MHz
Satellite broadcasting:
see satellite parameters here